Hoe komen jullie aan alle informatie die in de brochure staat?

Onze voedingsadviezen zijn onder andere gebaseerd op de voedingsrichtlijn van de Nederlandse Diabetes Federatie NDF en de methode Keer Diabetes 2 om (www.keerdiabetes2om.nl). Veel advies is gebaseerd op de visie en onderzoeken van Prof. dr. Hanno Pijl, hoogleraar Diabetologie in het LUMC.

Waar komen je adviezen in grote lijn op neer?

In het kort:

  • Vermijd industrieel geproduceerde voedingsmiddelen.
  • Groente en fruit zijn de basis van dagelijkse voeding.
  • Gebruik volvette melkproducten, vooral yoghurt, kwark en kaas.
  • Wees zuinig met zetmeel (brood, pasta, rijst, aardappelen).
  • Gebruik altijd volkoren graanproducten (met mate).
  • Eet elke dag een handje ongezouten noten.
  • Eet ten minste 2 keer per week vette vis.
  • Eet matig vlees (gevogelte is beter dan rood vlees).
  • Gebruik olijfolie als dressing en om te braden.
  • Drink water, koffie of thee in plaats van fris- of fruitdrank.

Waarom is de brochure niet meer gratis?

Sinds enkele maanden is de brochure niet meer gratis. Met het beste diabetesidee 2019 won ik geld om de brochure gratis te kunnen uitreiken. Maar binnen enkele maanden waren alle 18.000 brochures besteld en verspreid over het hele land geleverd. Voor het maken van nieuwe exemplaren zijn kosten gemaakt, die met een klein bedrag per brochure gecompenseerd worden.

Hoe kom ik aan de brochure? 

Via de website www.betermetdiabetes.nl kunnen bestellingen gedaan worden. De brochures worden dan geleverd op het aangegeven adres. Vandaar dat dit nu via de website gaat, waar je ze bestelt en direct afrekent.

Waarom heeft de brochure geen inleiding?

De brochure is in eerste instantie gemaakt voor anderstaligen en laaggeletterden en daarom wil ik er zo min mogelijk tekst in hebben. Vandaar dat er geen inleidende tekst in staat en weinig uitleg gegeven wordt. In de komende tijd wordt deze website meer als informatiebron ingericht, zodat hier wel tekst beschikbaar komt voor wie die daar behoefte aan heeft.

Waarom staan er geen recepten bij de plaatjes?

Om zo weinig mogelijk tekst in de brochure te krijgen, heb ik me beperkt tot alleen plaatjes en namen van producten. De plaatjes maken duidelijk wat je wel en beter niet kunt gebruiken en ze zijn bedoeld om te inspireren. Mensen die wel kunnen lezen, kunnen googelen naar recepten, op basis van de namen, met ‘koolhydraatarm’ als zoekterm erbij. Er zijn duizenden koolhydraatarme recepten te vinden. Achterin de brochure heb ik enkele links opgenomen naar verschillende websites.

Waarom moeten we koolhydraten beperken?

Het doel van dit initiatief is het omkeren van de diabetes en het stoppen van de insulineresistentie. Vandaar het advies om suikers en koolhydraten zoveel mogelijk te beperken. Omdat daarmee de insulineresistentie afneemt. Als de insulineresistentie na 1 a 2 jaar verbeterd is, kan er in sommige gevallen weer gestart worden met volkoren granen. Voor meer informatie hierover kun je lezen:

‘Diabetes type 2; maak jezelf beter’ van Hanno Pijl en Karine Hoenderdos,

‘De diabetescode’ van dr. Jason Fung.

Wat is insulineresistentie?

Als het lichaam niet goed reageert op insuline, is het er ongevoelig voor geworden, oftewel resistent. Je hebt dan insulineresistentie.

Groenten bevatten toch ook koolhydraten?

De koolhydraten in groenten hebben weinig invloed op de bloedsuikers en juist een heel positief effect op de gewichtsafname. De koolhydraten in groenten bestaan vaak uit cellulose. Die wordt niet opgenomen in de darmen. Veel groente heeft door het bestanddeel cellulose een gunstige invloed op de darmflora. En een gezonde darmflora zorgt ook voor minder insulineresistentie.

Kun je de hoeveelheid koolhydraten wel zo letterlijk omrekenen naar suikerklontjes?

In onze praktijk in Rotterdam-Zuid is 80% van de patiënten van niet-westerse afkomst. Veel van hen kunnen de Nederlandse taal niet lezen of zijn analfabeet. In onze brochure probeer ik de informatie in plaatjes weer te geven. Zo wil ik laten zien dat niet alleen suiker en snoep veel koolhydraten bevatten, maar ook heel veel andere producten. Ook al lijken ze soms erg gezond, zoals sinaasappelsap, een smoothie of vetarme zoutjes. Het heeft een goed effect op mensen om na te denken wat het met hun bloedsuiker kan doen.

Wat betreft fruit: rode vruchten, zoals bosbessen, aardbeien en frambozen, hebben minder invloed op de stijging van de bloedsuikers. Echter de fructose die van nature voorkomt in alle fruitsoorten, maar ook veel wordt toegevoegd aan bewerkt voedsel, lijkt de insulineresistentie nog meer te beïnvloeden dan de ‘gewone’ glucose. Bovendien heeft glucose een grote invloed op leververvetting, wat de werking van de lever verslechtert. Daarom adviseer ik om fruit met mate te eten en leg ik uit dat ook natuurlijke suikers invloed hebben op de gezondheid.

Ontbijtgranen als muesli of havermout zijn toch juist heel gezond? Waarom staan ze bij ‘af en toe’?

Alle granen hebben invloed op de bloedsuikers; het zijn immers koolhydraten. In plaats van ontbijtgranen of muesli adviseer ik bij een koolhydraatbeperkt dieet liever een mix van pitten, zaden en noten, met wat fruit zoals bosbessen, frambozen en aardbeien. Bij sommige mensen stijgen suikers geweldig, zelfs bij het eten van havermout. Dat is individueel bepaald, leg ik patiënten uit, en als dat het geval is, moet het met de diëtist persoonlijk besproken worden. Door middel van glucosemetingen kan iemand zelf meten wat het effect is van wat hij of zij eet. Als het nodig is, krijgen mensen een glucosemeter mee naar huis.

Kibbeling is toch witvis en heel koolhydraatarm?

Kibbeling wordt in het algemeen gebakken in een laagje bloem en in frituurvet (vaak transvetten). De hoeveelheid koolhydraten is daardoor ongeveer 12 gram per 150 gram kibbeling. Ik wil hiermee ook duidelijk maken dat ik met gezonde vette vis geen gefrituurde kibbeling bedoel, maar zalm of makreel.

Waarom adviseer je volvette melkproducten in plaats van halfvolle of magere?

Het advies om 3x per dag te eten is alleen vol te houden als je voldoende vetten, eiwitten en groenten eet. Met volle yoghurt blijf je langer een verzadigd gevoel houden dan met magere of halfvolle. Bovendien bevatten die laatste meer koolhydraten dan de volle varianten. Overigens adviseer ik om maar af en toe melk te drinken, omdat daar melksuikers in zitten, die je bloedsuiker kunnen verhogen.

Waarom geen vruchtensap, vers of uit een pak?

Door de hoge fructosebelasting in vruchtensap, ook verse, is er gevaar voor insulineresistentie en leververvetting.

Zijn suikervervangers (polyolen) zoals Stevia, Aspartaan, Xylitol, Erytritol etc. een goed alternatief om toch zoet te kunnen eten en drinken?

De meeste suikervervangers verhogen de bloedsuikers niet, maar ze hebben wel invloed op de productie van insuline. Zodra je zoetigheid ruikt, proeft of gewoon in je mond stopt, maakt de alvleesklier al insuline aan. Aangezien de meeste mensen met diabetes en/of overgewicht insulineresistent zijn, geeft dit dus een extra verhoging van de insuline in het lichaam. En er is al een teveel aan insuline in het lichaam. Insuline is een groeihormoon, wat betekent dat de glucose uit de bloedbaan omgezet wordt in vet. Daarom is het moeilijk voor mensen met insulineresistentie om af te vallen. Het gewicht neemt langzaam toe en de insulineresistentie blijft in stand. Vandaar dat wij ook aanraden om 3 x per dag te eten. Opvallend is dat juist in de tijd dat bijvoorbeeld in Amerika alle producten light werden en de suikervervangers in producten werd gestopt, de obesitasepidemie ontstond!

Waarom geen light frisdranken?

Er zijn veel wetenschappelijke studies die aantonen dat insulineresistentie ontstaat door het gebruik van zoetstof. Mogelijk doordat het lichaam bij het ruiken of proeven van zoet al gaat starten met de aanmaak van insuline. Dit lijkt de insulineresistentie in stand te houden.

Waarom geen smoothies? Die zijn toch heel gezond, vanwege alle vitamines?

Alle fruit en groenten die in de natuurlijke vorm worden gegeten geven een veel minder snelle stijging van de glucose in de bloedbaan. De vezels zorgen voor een vertraagde opname van de suikers en verrijken bovendien de darmflora. Bovendien is de basis van veel smoothies sinaasappelsap, appelsap en banaan. Van deze vruchten stijgen de bloedsuikers enorm.

Waarom olijfolie wel en olijven maar af en toe?

In olijven zit vrij veel zout; vandaar bij ‘af en toe’. In de volgende druk van de brochure komen ze bij ‘is goed om te eten, maar let op zout’.

Waarom geen mais en maar af en toe pompoen?  

Dit is vanwege de hoge glycemische index van deze producten. Dat betekent dat de bloedglucose snel stijgt na het eten ervan.

Waarom maar 3x per dag eten en geen tussendoortjes? 

Het 3 maal per dag eten voorkomt het constant activeren van het insulinesysteem.

Waarom wordt een product als sopropo genoemd?

In de 4 jaar waarin ik werk met deze brochure in een wijk waarvan 80% van de mensen van niet-westerse afkomst is en waar zo’n 140 nationaliteiten wonen, heb ik veel vragen gekregen van patiënten over diverse producten. Bijvoorbeeld bakbanaan, sopropo en dergelijke. In onze wijk is sopropo een veel gebruikte groente.

Waarom zeg je niets over vegetarische vleesvervangers?

Hierover wil ik me nog verder laten informeren. Veel vleesvervangers bevatten namelijk wel veel koolhydraten.

Het valt me op dat bij uw suggesties voor koolhydraatbeperkt eten zaken staan vermeld die dan wel goed mogen zijn voor mensen met diabetes, maar niet voor mensen met een te hoog cholesterolgehalte: kip, ham, spek, roomkaas. Hoe zit dat? 

Om af te vallen wordt nog wel eens geadviseerd om zowel koolhydraten als vetten te beperken. Het lichaam gaat dan in spaarstand en u valt veel af, maar op de lange duur zal het lichaam weer uit de spaarstand gaan en ontstaat het jojo-effect. Bovendien heeft u veel honger bij een vet- én koolhydraatarm dieet, dus is dit niet goed vol te houden. Onze ervaring is dat als je wel vetten eet en alleen minder koolhydraten het effect van de spaarstand voorkomen kan worden. Als je bij iedere maaltijd voldoende vetten, eiwitten en groenten eet, wordt de vetverbranding in gang gezet, waardoor je kunt afvallen. Het vetspectrum – zoals de cholesterol – zal tijdelijk wat verhogen, maar op de langere termijn weer gaan zakken.

Het vetgehalte in je lichaam wordt grotendeels bepaalt door de werking van de lever en minder direct door wat u eet. Bij overgewicht en verhoogde bloedsuikers zien we vaak dat juist de werking van de lever verminderd is door de leververvetting. Ik raad u in dit verband aan een van de volgende boeken te lezen:

‘Altijd trek?’ van David Ludwig,

of

‘Diabetes type II; maak jezelf beter’ van Karine Hoenderdos en Hanno Pijl.

Is deze manier van eten niet veel duurder?

Koolhydraten kosten minder dan veel groenten, vis, noten en rood fruit. Dit hoor ik ook vaak in de spreekkamer. Ik raad dan aan om naar de markt te gaan en aanbiedingen van seizoensgroenten te kopen. In een aantal winkels en supermarkten kun je veel goedkope producten vinden, die passen in het koolhydraatbeperkte dieet, zoals de Griekse yoghurt, tonijn in blik, koolhydraatbeperkt brood en noten. Ook hebben supermarkten ingevroren rood fruit, wat meestal veel goedkoperis dan verse varianten. Bovendien scheelt het geld als alle frisdrank en sapjes worden vervangen door water en thee (zonder suiker). Als mensen van de voedselbank eten krijgen, raad ik ze aan om daar te melden dat ze een dieet volgen, in de hoop dat ze meer koolhydraatbeperkte producten krijgen.

Waarom raden jullie geen sojaproducten aan?

Sojaproducten zijn vetarm. Als je ontbijt met een kom sojayoghurt in plaats van bijvoorbeeld Griekse yoghurt, dan is het gevoel van verzadiging minder. Je krijgt dan al snel weer honger. Een alternatief kan kokosyoghurt zijn; alleen is die best duur.

Waarom laat u foto’s zien van specifieke producten met het merk erbij, zoals Wasa vezelrijke crackers, Tastybrood en Griekse yoghurt?

Sommige producten laat ik echt met een foto van het merk zien, omdat het dan beter herkenbaar is voor mensen die niet kunnen lezen. Griekse yoghurt van de Lidl bijvoorbeeld is voor veel mensen herkenbaar. Het Tasty brood kennen nog niet veel mensen, dus een plaatje maakt het zoeken ernaar makkelijker. (Dit is trouwens te koop bij Jumbo en AH). Als ik een neutrale foto van crackers zou plaatsen in plaats van specifiek de Wasa vezelrijke crackers, is de kans groot dat mensen crackers kopen waar veel koolhydraten inzitten. Ik heb bij geen enkel product een belang; ik ontvang er dus geen geld voor. Mijn enige belang is dat het duidelijk overkomt wat ik wil aanraden.

De portiegrootte van de voorbeeldmenu’s lijkt voor veel mensen niet groot genoeg.

Ik heb in de voorbeeldmenu’s porties aangegeven als idee voor wat je zou kunnen eten, maar de grootte van een portie kan natuurlijk per persoon aangepast worden. En omdat we aanraden om 3 maal per dag te eten, zonder tussendoortjes, is het belangrijk om bij de drie hoofdmaaltijden zeker voldoende te eten, zodat je het goed kunt volhouden tot de volgende maaltijd.

Voor een voedingsanamnese en adviezen over portiegrootte is overleg met de diëtist belangrijk. Sommige mensen eten heel veel koolhydraten per dag en anderen veel minder. De beperking kan individueel afgestemd worden.

Ook voor de medicatie-afbouw is de samenwerking tussen de diëtist, praktijkondersteuner en huisarts heel belangrijk. Meer hierover vind je via de volgende links:

https://www.artsenleefstijl.nl/nascholing-multidisciplinaire-aanpak-rondom-medicatieafbouw-dmt2

en

www.diabetes2.nl/nl/downloads/handleiding_demedicaliseren