Veel gestelde vragen

Onze voedingsadviezen zijn onder andere gebaseerd op de voedingsrichtlijn van de Nederlandse Diabetes Federatie NDF  Veel advies is gebaseerd op het leefstijl-programma ‘Keer diabetes 2 om’ van Voeding Leeft en de visie en onderzoeken van Prof. dr. Hanno Pijl, hoogleraar Diabetologie in het LUMC.

In het kort:

• Drink water, koffie of thee, in plaats van frisdrank of vruchtensap.
• Vermijd industrieel geproduceerde voedingsmiddelen.
• Groente en fruit zijn de basis van dagelijkse voeding.
• Gebruik volvette melkproducten, vooral yoghurt, kwark en kaas.
• Wees zuinig met zetmeel (brood, pasta, rijst, aardappelen).
• Gebruik altijd volkoren graanproducten, maar wel met mate.
• Eet elke dag een handje ongezouten noten.
• Eet minstens 2 keer per week vette vis.
• Eet matig vlees. Hierbij is gevogelte beter dan rood vlees.
• Gebruik olijfolie als dressing en om te braden.

De eerste 18.000 brochures werden bekostigd door het prijzengeld dat Els van Beek met Het Beste Diabetesidee 2019 won. Die waren al snel op. Sindsdien wordt er een kleine bijdrage gevraagd om de productiekosten te dekken. Stichting Beter met Diabetes2 heeft geen winstoogmerk.

Je kunt de brochures in onze webshop bestellen.

De brochure is oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen die moeite hebben met lezen of de Nederlandse taal niet machtig zijn en/of beperkte gezondheidsvaardigheden hebben. Daarom wordt bijna alles uitgelegd met afbeeldingen.

Dat is om zo weinig mogelijk tekst te hoeven gebruiken. Mensen die recepten kunnen lezen kunnen volop koolhydraatarme recepten op internet vinden. Achterin de brochure staan enkele links naar verschillende websites.

Het doel van de brochure is om insulineresistentie te stoppen en daarmee diabetes 2 om te keren. Als de insulineresistentie na 1 tot 2 jaar verbeterd is, kan er in sommige gevallen weer gestart worden met volkoren granen.

Lees voor meer informatie het boek: ‘Diabetes type 2? Maak jezelf beter’ van Hanno Pijl en Karine Hoenderdos of ‘De diabetes-code’ van dr. Jason Fung.

Als het lichaam niet goed reageert op insuline, is het er ongevoelig voor geworden, oftewel resistent. Er is dan sprake van insulineresistentie.

Ja, maar de koolhydraten in groenten hebben weinig invloed op de bloedsuikers en juist een heel positief effect op de gewichtsafname. De koolhydraten in groenten bestaan vaak uit vezels. Die wordt niet opgenomen in de darmen. Veel groente heeft door het bestanddeel cellulose een gunstige invloed op de darmflora. En een gezonde darmflora zorgt ook voor minder insulineresistentie.

De brochure is ontwikkeld vanuit een huisartsenpraktijk in Rotterdam-Zuid. Hier is 80% van de patiënten van niet-westerse afkomst. Veel van hen kunnen de Nederlandse taal niet lezen of zijn analfabeet. Daarom bevat de brochure vooral afbeeldingen. Met de suikerklontjes wordt duidelijk dat niet alleen suiker en snoep veel koolhydraten bevatten, maar ook heel veel andere producten. Ook al lijken ze soms erg gezond, zoals sinaasappelsap, een smoothie of vetarme zoutjes. De suikerklontjes geven mensen direct inzicht in het effect op hun bloedsuiker.

Wat betreft fruit: rode vruchten, zoals bosbessen, aardbeien en frambozen, hebben minder invloed op de stijging van de bloedsuikers. Echter de fructose die van nature in alle fruitsoorten voorkomt, maar ook veel wordt toegevoegd aan bewerkt voedsel, lijkt de insulineresistentie nog meer te beïnvloeden dan ‘gewone’ glucose. Bovendien heeft fructose een grote invloed op leververvetting, waardoor de werking van de lever verslechtert. Daarom adviseert de brochure om fruit met mate te eten en legt het uit dat ook natuurlijke suikers invloed kunnen hebben op de gezondheid.

Alle granen hebben invloed op de bloedsuikers, want het zijn koolhydraten. In plaats van ontbijtgranen of muesli adviseert de brochure een mix van pitten, zaden en noten, met wat fruit, zoals bosbessen, frambozen en aardbeien. Bij sommige mensen stijgen suikers extreem, zelfs bij het eten van havermout. Als dat het geval is, moet dat met de zorgverlener persoonlijk besproken worden. Daarom is het regelmatig meten van de bloedsuikers belangrijk.

Kibbeling wordt gebakken in een laagje bloem en frituurvet (vaak transvetten). De hoeveelheid koolhydraten is daardoor ongeveer 12 gram per 150 gram kibbeling. Gezonde vette vis is dus geen gefrituurde kibbeling, maar zalm of makreel.

Het advies om 3x per dag te eten is alleen vol te houden bij inname van voldoende vetten, eiwitten en groenten. Volle yoghurt geeft langer een verzadigd gevoel dan magere of halfvolle yoghurt. Bovendien bevatten die laatste meer koolhydraten dan de volle varianten. Overigens is het advies om maar af en toe melk te drinken, omdat daar melksuikers in zitten, die de bloedsuikers kunnen verhogen.

Door de hoge fructosebelasting in vruchtensap, ook in verse, is er gevaar voor insulineresistentie en leververvetting.

Er zijn veel wetenschappelijke studies die aantonen dat insulineresistentie ontstaat door het gebruik van zoetstoffen. Mogelijk doordat het lichaam bij het ruiken of proeven van zoet al begint met de aanmaak van insuline. Dit lijkt de insulineresistentie in stand te houden.

Nee, de meeste suikervervangers verhogen de bloedsuikers niet, maar hebben wel invloed op de productie van insuline. Zodra iemand zoetigheid ruikt, proeft of in de mond stopt, maakt de alvleesklier al insuline aan. De meeste mensen met diabetes en/of overgewicht zijn insulineresistent. Zij hebben dus al een teveel aan insuline in het lichaam. Suikervervangers geven dus nog een extra insulineverhoging. Insuline is een groeihormoon, en zet de glucose uit de bloedbaan om in vet. Voor mensen met insulineresistentie is het daarom moeilijk om af te vallen. Het gewicht neemt langzaam toe en de insulineresistentie blijft in stand. Vandaar het advies om 3x per dag te eten. Het is opvallend dat juist de obesitasepidemie in Amerika ontstond toen veel producten light werden, dus suikervervangers bevatten!

Groente en fruit kan beter op de normale manier gegeten worden. De vezels zorgen voor een vertraagde opname van de suikers en verrijken bovendien de darmflora. Daardoor stijgen de bloedsuikers veel minder snel. Bovendien is de basis van veel smoothies sinaasappelsap, appelsap en banaan. Van deze vruchten stijgen de bloedsuikers juist enorm.

In olijven zit vrij veel zout. Vandaar maar af en toe.

Dit is vanwege de hoge glycemische index (GI) van deze producten. Hiervan stijgen de bloedsuikers snel.

3x per dag eten voorkomt het constant activeren van het insulinesysteem.

In de wijk waar de brochure ontwikkeld is, wonen zo’n 140 verschillende nationaliteiten. Er worden dus ook veel andere groenten bereid, zoals bakbanaan en sopropo.

Wij weten dat veel vleesvervangers koolhydraten bevatten, maar willen hierover nog meer kennis vergaren.

Om af te vallen wordt er door sommigen geadviseerd om zowel koolhydraten als vetten te beperken. Het lichaam gaat dan in spaarstand en de persoon valt af. Op de langere termijn gaat het lichaam echter weer uit de spaarstand en ontstaat het jojo-effect. Bovendien ervaart de persoon veel honger bij een vet- én koolhydraatarm dieet, waardoor het moeilijk vol te houden is. Onze ervaring is dat het effect van de spaarstand voorkomen kan worden als er minder koolhydraten, maar wel vetten gegeten worden. Bij het eten van voldoende vetten, eiwitten en groenten bij elke maaltijd wordt de vetverbranding in gang gezet, waardoor mensen afvallen. Het vetspectrum – zoals cholesterol – zal tijdelijk wat verhogen, maar op de langere termijn weer zakken. Het vetgehalte in het lichaam wordt namelijk grotendeels bepaald door de werking van de lever en minder direct door voeding. Bij overgewicht en verhoogde bloedsuikers zien we vaak dat juist de werking van de lever verminderd is door de leververvetting.

In de volgende boeken wordt daar meer uitleg over gegeven: ‘Altijd trek?’ van David Ludwig en ‘Diabetes type 2? Maak jezelf beter’ van Hanno Pijl en Karine Hoenderdos.

Helaas kosten koolhydraten vaak minder dan veel groenten, vis, noten en rood fruit. Daarom is het verstandig om deze levensmiddelen op de markt te kopen of aanbiedingen van seizoensgroenten in de gaten te houden. Er zijn winkels en supermarkten waar ook veel goedkope producten te vinden zijn die passen bij een koolhydraatarm voedingspatroon, zoals Griekse yoghurt, tonijn in blik, koolhydraatbeperkt brood en noten. Ook hebben supermarkten ingevroren rood fruit, wat meestal veel goedkoper is dan vers fruit. Bovendien scheelt het geld als alle frisdrank en sapjes worden vervangen door water en thee (zonder suiker). Als mensen gebruikmaken van de voedselbank is het goed om daar te melden dat zij een dieet volgen, in de hoop meer koolhydraatbeperkte producten krijgen.

Sojaproducten zijn vetarm. Bij een ontbijt met sojayoghurt in plaats van bijvoorbeeld Griekse yoghurt is het gevoel van verzadiging minder. Er ontstaat dan al weer snel een gevoel van honger. Een alternatief kan kokosyoghurt zijn, maar helaas is die duurder.

Soms is het product hierdoor beter herkenbaar voor mensen die niet kunnen lezen. Griekse yoghurt van de Lidl bijvoorbeeld, is voor veel mensen herkenbaar. Het TastyBasics brood is nog niet zo bekend, dus helpt een foto bij het zoeken in de winkel.          Bij neutrale foto’s van bijvoorbeeld crackers in plaats van specifiek de vezelrijke crackers van Wasa, maakt de kans groot dat mensen alsnog crackers kopen waar veel koolhydraten in zitten. ‘Stichting Beter met Diabetes2’ heeft geen enkel belang bij de getoonde producten. Het doel is om een duidelijk advies te geven.

De grootte van de voorbeeldmenu’s is per persoon aanpasbaar. Het is belangrijk om maar 3x per dag te eten, zonder tussendoortjes. De portiegrootte moet dus voldoende zijn om de tussenliggende tijd te overbruggen om dit voedingspatroon goed vol te kunnen houden.

Voor een voedingsanamnese en adviezen over portiegrootte is overleg met de diëtist belangrijk. Sommige mensen eten heel veel koolhydraten per dag en anderen veel minder. De beperking kan individueel afgestemd worden.

Ook voor de medicatie-afbouw is de samenwerking tussen de diëtist, praktijkondersteuner en huisarts heel belangrijk. Vind meer informatie hierover op:

www.artsenleefstijl.nl/scholingen

en                

E-book: Handleiding “Afbouwen van medicatie bij diabetes mellitus type 2”